Η καρδιά

Η καρδιά είναι ένα από τα πιο ζωτικά όργανα στο ανθρώπινο σώμα. Η λειτουργία της είναι να παρέχει συνεχόμενη κυκλοφορία αίματος προς όλα τα σημεία του σώματος κατά τη διάρκεια του καρδιακού κύκλου.

Αποτελείται από δύο ξεχωριστές αντλίες, τη δεξιά καρδιά, η οποία διοχετεύει το αίμα μέσα από τους πνεύμονες, και την αριστερή καρδιά, η οποία διοχετεύει το αίμα μέσα από τα περιφερικά όργανα του σώματος. Κάθε μία αποτελείται από έναν κόλπο και μία κοιλία, που συστέλονται περιοδικά. Ο κόλπος φυσιολογικά λειτουργεί σαν προθάλαμος για την κοιλία, παρέχει όμως και ελαφρά υποβοηθητική αντλιτική λειτουργία, για την προώθηση του αίματος προς την κοιλία. Με τη σειρά της η κοιλία προσφέρει την κύρια δύναμη για την προώθηση του αίματος μέσα από την πνευμονική ή την περιφερική λειτουργία.

Καρδιακός παλμός (ή καρδιακός κύκλος)

Καρδιακός παλμός (ή καρδιακός κύκλος) είναι η χρονική περίοδος από το τέλος μιας καρδιακής συστολής μέχρι το τέλος της επόμενης συστολής. Ο κάθε καρδιακός παλμός αρχίζει με την αυτόματη γένεση ενός δυναμικού δράσης στο φλεβόκομβο. Οι κόλποι συστέλονται πριν από τις κοιλίες, με αποτέλεσμα την προώθηση του αίματος προς τις κοιλίες πριν από την έντονη κοιλιακή συστολή. Λειτουργούν έτσι σαν εναυσματικές αντλίες (προαντλίες) για την πλήρωση των κοιλιών, οι οποίες με τη σειρά τους παρέχουν την κύρια πηγή της δύναμης για την προώθηση του αίματος μέσα από το αγγειακό σύστημα.

Ο ηλεκτοκαρδιοφράφος

Ηλεκτροκαρδιογράφος είναι η συσκευή με την οποία μπορεί κανείς να μελετήσει τη λειτουργία της καρδιάς. H εναλλαγή της συστολής - διαστολής των κόλπων και των κοιλιών επιτυγχάνεται με τον φλεβόκομβο, τον ¨βηματοδότη¨της καρδιάς, ο οποίος δημιουργεί τα ηλεκτρικά ερεθίσματα για τη διέγερση του καρδιακού μύ. Τα ηλεκτρικά αυτά ερεθίσματα, μέσω των δεματίων His, και των ινών Purkinje, μεταφέρονται στο μυοκάρδιο των κοιλιών και το ηλεκτρικό αυτό ερέθισμα αποτελεί την ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς. Αύτη η δραστηριότητα μπορεί να διαπιστωθεί πάνω στην επιφάνεια του σώματος και καταγράφεται, με την βοήθεια ηλεκτροδίων, που τοποθετούνται πάνω στο σώμα. Η καταγραφή όλων των δραστηριοτήτων της καρδιάς, αποτελεί το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ECG).

Οι απαγωγές του ECG

Οι θέσεις λήψης ηλεκτροκαρδιογραφημάτων (ECG) είναι προκαθορισμένες. Ο βασικός λόγος γι’ αυτό είναι η ύπαρξη μιας σταθερής βάσης σύγκρισης των ηλεκτροκαρδιογραφικών καμπυλών τόσο κατά την εξέλιξη μιας καρδιακής ή άλλης πάθησης σε έναν ασθενή, όσο και κατά την παραβολή καρδιογραφημάτων, τα οποία προέρχονται από διαφορετικά άτομα. Οι ειδικοί, απόλυτα καθορισμένοι συνδυασμοί λήψης ECG ονομάζονται απαγωγές (Leads).

Συνολικά έχουμε 12 τυπικές απαγωγές, και οι οποίες είναι:

• 3 κλασσικές διπολικές άκρων Ι, ΙΙ, ΙΙΙ (Einthoven)
• 3 αυξημένες μονοπολικές aVR, aVL, aVF (Goldberger)
• 6 μονοπολικές προκάρδιες απαγωγές V1, V2, … ,V6 (Wilson)

Η σχέση του καρδιογραφήματος με τον καρδιακό κύκλο

Στο ηλεκτροκαρδιογράφημα του σχήματος καταγράφονται τα κύματα P, QRS και T. Είναι ηλεκτρικά δυναμικά, τα οποία παράγονται από την καρδιά και καταγράφονται με τον ηλεκτροκαρδιογράφο από την επιφάνεια του σώματος. Το κύμα P προκαλείται από την επέκταση της διέγερσης στο μυοκάρδιο των κόλπων, η οποία ακολουθείται από τη συστολή των κόλπων. Μετά από 0.16 δευτ. περίπου από την έναρξη του κύματος P εμφανίζονται τα κύματα QRS, τα οποία οφείλονται στην διέγερση των κοιλιών, η οποία προκαλεί την έναρξη της συστολής των κοιλιών. Επομένως, το σύμπλεγμα QRS εμφανίζεται ελάχιστο χρόνο πριν από τη συστολή των κοιλιών. Τέλος, στο ηλεκτροκαρδιογράφημα παρατηρείται το κοιλιακό κύμα T, το οποίο αντιπροσωπεύει την περίοδο κατά την οποία οι μυικές ίνες του μυοκαρδίου των κοιλιών αρχίζουν να χαλαρώνουν. Το κύμα T εμφανίζεται ελάχιστο χρονικό διάστημα πριν από το τέλος της συστολής των κοιλιών.

Σε ένα φυσιολογικό ECG εμφανίζονται τα παρακάτω επάρματα:

Έπαρμα P: Οφείλεται στη διέγερση των κόλπων, έχει ύψος 2,5mm, και χρονική διάρκεια μέχρι 0,1 sec. Είναι θετικό με πλάτος μέχρι 0,3 mV.

Τμήμα P-Q: Αντιστοιχεί στον ολικό χρόνο διέγερσης των κόλπων (ισοηλεκτρική), έχει χρονική διάρκεια από 0,1 έως 0,22 sec.

Σύμπλεγμα QRS: Οφείλεται στη διέγερση των κοιλιών, το έπαρμα Q αντιστοιχεί στην έναρξη της διέγερσης των κοιλιών, το έπαρμα R στην πλήρη διέγερση των κοιλιών (εκπόλωση) και το έπαρμα S στο τέλος της διέγερσης. Στο σύμπλεγμα αυτό, έχουμε χρονική διάρκεια από 0,06 έως 0,1 sec και ύψος παλμού R μέχρι 0,3mV. Τα επάρματα Q,S είναι αρνητικά, ενώ το έπαρμα R είναι θετικό και έχουν διάρκεια το Q 30 msec,το S μέχρι 50 msec και το R μέχρι 70 msec, και πλάτη αντίστοιχα, ίσα προς 25% του R, 0,8mV και 2,8mV.

Τμήμα S-T: Αντιστοιχεί στην ισορροπημένη διέγερση των κοιλιών, και έχει πλάτος μέχρι 1mm, πάνω ή κάτω από την ισοηλεκτρική γραμμή.

Έπαρμα Τ: Αντιστοιχεί στην επαναπόλωση των κοιλιών, έχει μέγιστο πλάτος 0,8mV και χρονική διάρκεια μέχρι 250 msec.