Ως μια από τις πιο συχνά διαγνωσθείσες διαταραχές κατάποσης, η δυσφαγία επηρεάζει περίπου 10 εκατομμύρια Αμερικανούς.(1) Στην πραγματικότητα, ένας στους 17 άντρες και τις γυναίκες στις ΗΠΑ θα βιώσουν κάποια μορφή δυσφαγίας στη διάρκεια της ζωής τους και σχεδόν το ήμισυ των ανθρώπων άνω των 60 ετών θα επηρεαστούν από αυτήν τη διαταραχή.(2)
Συνήθως ως αποτέλεσμα μιας νευρολογικής διαταραχής ή άλλου φυσικού προβλήματος, η δυσφαγία βλάπτει τα νεύρα και τους μύες που εμπλέκονται στη διαδικασία κατάποσης.
1. Δυσφαγία:
Ο όρος «δυσφαγία» προέρχεται από την ελληνική ρίζα δυσ- που σημαίνει «δυσκολία» και φαγία που σημαίνει «βρώση».(3)
Η δυσφαγία – δυσκαταποσία είναι ο ιατρικός όρος που περιγράφει την δυσκολία στη διέλευση των τροφών από το στόμα στο στομάχι.
2. Τύποι δυσφαγίας
Στοματοφαρυγγική δυσφαγία (υψηλή δυσφαγία) - Ένα πρόβλημα στο στόμα και / ή στο λαιμό. Αυτό συνήθως προκαλείται από ένα νευρολογικό πρόβλημα που προκαλεί προβλήματα με τα νεύρα (και τους μυες). Οι γιατροί λένε ότι αυτός ο τύπος δυσφαγίας είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί (4)
Οισοφαγική δυσφαγία (χαμηλή δυσφαγία) - Ένα πρόβλημα στον οισοφάγο. Αυτό οφείλεται συνήθως σε κάποια απόφραξη ή ερεθισμό. Συχνά, απαιτείται χειρουργική διαδικασία για την επίλυση του προβλήματος (4)
3. Τυπικά σημεία και συμπτώματα δυσφαγίας
• Πνιγμός κατά την βρώση
• Βήχας ή πρήξιμο κατά την κατάποση
• Σιελόρροια (αποβολή σάλιου από το στόμα)
• Επαναλαμβανόμενα επεισόδια καούρας
• Βραχνάδα
• Πόνος κατά την κατάποση
• Αίσθηση τροφής που κολλάει στο λαιμό ή στο στήθος ή πίσω από το στήθος
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Επαναφορά φαγητού (παλινδρόμηση)
• Δυσκολία στον έλεγχο των τροφίμων στο στόμα
• Δυσκολία στην έναρξη της κατάποσης
• Αδυναμία ελέγχου του σάλιου στο στόμα (5)
4. Αιτίες δυσφαγίας
Μερικές γενικές αιτίες δυσφαγίας περιλαμβάνουν:
Βλάβη στο νευρικό σύστημα, όπως:
• Εγκεφαλικό
• Εγκεφαλική βλάβη
• Τραυματισμός σπονδυλικής στήλης
• Η νόσος του Πάρκινσον
• Πολλαπλή σκλήρυνση
• Αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση (ALS ή νόσος του Lou Gehrig)
• Μυϊκή δυστροφία
• Εγκεφαλική παράλυση
• Η ασθένεια Αλτσχάϊμερ
Προβλήματα που επηρεάζουν το κεφάλι και το λαιμό, όπως:
• Καρκίνος στο στόμα, στο λαιμό ή στον οισοφάγο
• Τραυματισμός ή χειρουργική επέμβαση που περιλαμβάνει το κεφάλι και το λαιμό
• Δόντια που έχουν υποστεί φθορά ή λείπουν ή οδοντοστοιχίες που δεν εφαρμόζουν σωστά (6)
5. Προκλήσεις της δυσφαγίας
Άτομα με διαταραχές κατάποσης μπορεί να παρουσιάσουν:
• Κακή διατροφή ή αφυδάτωση
• Κίνδυνο αναρρόφησης (τροφή ή υγρό που εισέρχεται στον αεραγωγό), που μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονία και χρόνια πνευμονική νόσο
• Μειωμένη απόλαυση του φαγητού ή του ποτού
• Αμηχανία ή απομόνωση σε κοινωνικές καταστάσεις που περιλαμβάνουν φαγητό (7)
6. Διάγνωση δυσφαγίας
Ο γιατρός σας μπορεί να εφαρμόσει μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες μεθόδους δοκιμών για να προσδιορίσει τη σοβαρότητα της διαταραχής κατάποσης:
• Ιστορικό ιατρικών παθήσεων και συμπτωμάτων
• Εξέταση της δύναμης και της κίνησης των μυών που εμπλέκονται στην κατάποση
• Παρατήρηση της διατροφής για συμπεριφορά και στοματικές κινήσεις κατά τη διάρκεια του φαγητού και του ποτού
• Ειδικές δοκιμές για την αξιολόγηση της κατάποσης, όπως:
• Τροποποιημένη κατάποση βαρίου - το άτομο τρώει ή πίνει τροφή ή υγρό με βάριο σε αυτό και στη συνέχεια η διαδικασία κατάποσης προβάλλεται σε ακτινογραφία
• Ενδοσκοπική αξιολόγηση – μέσω ενδοσκόπησης η κατάποση προβληθεί σε μια οθόνη (8)
7. Γενικές θεραπείες για τη δυσφαγία
Ενώ η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία, τα συμπτώματα και τον τύπο του προβλήματος κατάποσης, ένας ειδικός μπορεί να συστήσει:
• Ειδική θεραπεία κατάποσης (π.χ. ασκήσεις για τη βελτίωση της κίνησης των μυών)
• Θέσεις ή στρατηγικές για να βοηθήσουν το άτομο να καταπιεί πιο αποτελεσματικά
• Συγκεκριμένες υφές τροφίμων και υγρών που είναι ευκολότερες και ασφαλέστερες στην κατάποση, όπως τα πυκνά υγρά και τα καθαρισμένα τρόφιμα (9)
Ιατρικά Βοηθήματα για τη δυσφαγία & την δυσκαταποσία
Το Βοήθημα Κατάποσης Περιορισμού Όγκου SafeStraw της Bionix® λειτουργεί ως ένα "ασφαλές καλαμάκι" και επιτρέπει στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να διαχειρίζονται με ασφάλεια τον όγκο των υγρών κατάποσης και να βοηθήσουν στη μείωση της εισρόφησης σε ασθενείς με στοματοκινητική δυσλειτουργία (λόγω π.χ εγκεφαλικού κλπ).

Παραπομπές

1. Domench, E., & Kelly, J. (1999, January). Swallowing disorders. Medical Clinics of North America, 83 (1): 97-113.
2. Ibid.
3. Effect of dysphagia on patients with Parkinson’s Disease. (2013 Parkinson’s Disease Guide)
4. What causes dysphagia? Christian Nordqvist, 2010, Medical News)
5. Disease and conditions: Dysphagia. 2009, Mayo Clinic Staff
6. Causes of difficulty in swallowing. 2008, George Krucik, MD, MBA
7. American Speech-Language-Hearing Association. (2001b). Knowledge and skills for speech-language pathologists providing services to individuals with swallowing and feeding disorders in press. In Rockville, MD: Author.
8. American Speech-Language-Hearing Association. (1992). Position statement and guidelines for instrumental diagnostic procedures for swallowing. Asha, 34(Suppl. 7), 25–33.
9. ASHA Special Interest Division 13, Swallowing and Swallowing Disorders (Dysphagia). (1997). Graduate curriculum on swallowing and swallowing disorders (adult and pediatric dysphagia). ASHA Desk Reference, 3, 248a–248n.